De Steenhouwer moet op 31 januari 2014, na 23 jaar werking, gedwongen sluiten. Het is een plaats van ontmoeting waar daklozen en kansarmen iets kunnen eten en drinken, een douche nemen of voor enkele euro’s kleren kopen. Voor honderden bezoekers, 45 vrijwilligers en vijf CAW-personeelsleden houdt de sluiting grote veranderingen in. Welke veranderingen, dat is nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat de dienstverlening een stuk wordt afgebouwd.
De Steenhouwer (1985- 31/1/2014) bevindt zich op de Steenhouwersvest, op een eerste en tweede verdieping, dichtbij de Antwerpse Groenplaats. Bij het begin van de reportage vond ik ‘De Steenhouwer’ niet en ben ik enkele keren voorbij de ingang gelopen. Uiteindelijk heb ik het adres op internet moeten opzoeken. Ondertussen hangen er, vanwege de sluiting op 31 januari, zwarte vlaggen.
Wat gebeurt er met de bezoekers, vrijwilligers en CAW De Terp?
Vanaf 1 februari 2014 neemt ‘Kamiano’ de opvang van de bezoekers van De Steenhouwer over. Een oude boom verplant je niet zomaar en dat doe je ook niet met kansarmen. De Steenhouwer is een plaats van ontmoeting, een soort stamcafé (zonder alcohol). Bezoekers hebben er vrienden leren kennen, een netwerk opgebouwd, bepaalde mensen leren vertrouwen.
Op 1 februari verandert de status van de ruim 45 vrijwilligers, van nuttig naar overbodig. Hun werking waaraan ze ruim twintig jaar hebben (mee)gebouwd is buiten spel gezet.
CAW De Terp kan zijn werking ombuigen naar woonbegeleiding van ex-daklozen, al hun werknemers blijven aan het werk.
Voorbij deze onopvallende deur kom je via een trap in ‘De Steenhouwer’.
Waarom?
CAW De Terp: “De huidige locatie (op een eerste verdieping, met beperkte vluchtwegen en geen buitenruimte voor rokers) voldeed niet voor onze opdracht. De omgeving is de laatste jaren fundamenteel veranderd, onze bezoekers worden als ongepast en storend ervaren en dat beïnvloedt de werking” (2)
Je afvragen of commerciële belangen voorrang moeten krijgen op menselijke- (bezoekers en vrijwilligers) is de verkeerde vraag. Door die vraag te stellen wordt ‘commercieel’ synoniem van ‘asociaal’. De vraag moet zijn hoe combineer je commerciële en menselijke belangen? Liesbeth Homans (N-VA) voedt het conflictmodel door te verklaren: “De klanten hingen vaak rond op het trottoir, rookten er sigaretten of dronken er een pintje” (3). Ik ervaar de waarheid anders. Er is een aparte rookruimte en er is geen alcohol te verkrijgen. Ik geloof best dat bezoekers van De Steenhouwer zich wel eens misdragen hebben, maar vaak? En was dat dan de schuld van De Steenhouwer? Ik ga regelmatig door de Steenhouwersvest. Nooit heb ik er enige overlast ondervonden. Sterker nog ‘De Steenhouwer’ vinden is zonder adres een prestatie op zich. Hoeveel Antwerpenaren weten waar De Steenhouwer is? Waarom moest het ineens zo snel gaan en betalen bezoekers en vrijwilligers de rekening?
De Steenhouwer opent om 09:00u de bezoekers wachten keuvelend tot de deuren openen.
’s Morgens drinken de meesten een tas koffie of een kom soep.
Bijna 13 jaar geleden is Lizette als bezoekster, gestart met vrijwilligers werk, Lotte doet hier haar stage. Veel van de vrijwilligers hebben hier hun draai gevonden en blijven trouw komen. Soms moeten ze om gezondheidsredenen stoppen en komen ze, zodra ze beter zijn, terug. Daarom doet het bij verschillende mensen ook zo’n pijn. Ze hebben hun vrije tijd gegeven en nu … is het gedaan.
Deze foto is met mijn camera genomen terwijl ik een half uurtje meehelp met patatten jassen. Dit is mijn zevende bezoek aan De Steenhouwer en de laatste dag van mijn reportage. Ik heb veel geleerd. Maatschappelijke werkers, kansarmen, daklozen en vrijwilligers ontmoeten elkaar in de zaal. Niemand wordt gestigmatiseerd, het is een eerste stap naar een beter leven. Uit verschillende gesprekken leerde ik dat De Steenhouwer hen ook effektief een beter leven gaf met meer voldoening. Iemand anders vertelde me dat hij dankzij De Steenhouwer uit de gevangenis is kunnen blijven. Hij is nooit moeten gaan stelen voor eten. De Steenhouwer is veel meer dan de som van de onderdelen.
Teamverantwoordelijke Patrick Hennau van CAW De Terp (midden op de foto) vraagt al van vóór Kerstmis om met Kamiano rond de tafel te zitten. Uiteindelijk is donderdag 17 januari als datum vastgeprikt. Bijna een maand na het bekend worden van de sluiting hopen CAW-ers, bezoekers en vrijwilligers eindelijk te weten te komen welke activiteiten Kamiano wel en niet overneemt.
Buiten een ‘Verboden te Roken’ bord hangt er ook een bordje met: ‘Bij vaststelling DRUGGEBRUIK wordt de politie onmiddellijk verwittigd !!!!’
Maatschappelijk werkers zoeken mee naar manieren om uit de miserie te geraken. Ze helpen bij het zoeken naar een woning, gerechtelijke bijstand, invullen van documenten e.d. . (red. er is één voltijdse medewerker en vier die 4/5 presteren)
Volgens een artikel op de Kamiano website (3c) insinueert Homans (N-VA), dat de werking nu professioneler gaat verlopen, ik citeer: “De werking laten we niet alleen in handen van vrijwilligers. Kamiano kan drie betaalde medewerkers inzetten. Dat is niet onbelangrijk, want je hebt toch professionele mensen nodig om met daklozen te werken.” Het is onwaarschijnlijk dat met het verminderen van 4,2 naar 3 professionele werkkrachten de werking zal verbeteren. Er komt ook geen ‘inloophuis’ maar een ‘onthaal’, met koffie en soep, mogelijkheid om te douchen en wassen van kleren. Dus geen gratis ontbijt en geen middagmaal voor 1,5€. Kamiano is enkel voor de ‘zware gevallen’ en ze starten met 30, uit te breiden tot 50, plaatsen. De Steenhouwer ontvangt dagelijks ongeveer 120 bezoekers. Er komt bij Kamiano ook geen (kleer)winkeltje.
In hetzelfde artikel zegt mevr. Homans (N-VA) en ik citeer nogmaals: “Voor de daklozen was het belangrijk om een inloophuis te hebben in de omgeving van de Groenplaats”. Voor de daklozen (=zware gevallen?) komt er een ‘onthaal’ en geen ‘inloophuis’ en voor de kansarmen verdwijnt de volledige werking. De Kracht van ‘Verandering’ blijkt de Kracht van ‘Verarming’ te zijn.
Op maandag kunnen de bezoekers terecht bij ‘Dokters van de wereld’. Kim Dierckx loopt stage als verpleegster en helpt samen met een collega, bezoekers met medische problemen. De verpleegsters helpen bij kleinere ongemakken (verzorgen van wonden e.d.) en onderzoeken of de bezoekers geen ernstige kwalen hebben. Bij Dokters van de wereld, enkele straten verder vangen artsen en zelfs een psychiater de ernstige klachten op. Voorlopig zijn er geen afspraken dat Dokters van de wereld bij Kamiano hun werk kunnen verderzetten.
Bezoekers kunnen via drie computers (1 uur) op het internet. De dame met de witte muts bezoekt een immobiliën website. De slapende man laat ik slapen. Hij is niet de enige, die in slaap gesukkeld is.
X, een twintiger, eet hier al sinds zijn 8 jaar. Als kind heeft hij zijn moeder zien hangen, nadat ze zelfmoord gepleegd had. Hij zegt me: “Ik heb geen droom die ik wil bereiken.” Hij vertelt me ook, dat voor een dakloze een dag soms maanden lijkt te duren en dat je uiteindelijk toch eens moet slapen. X weet dat hij een kort lontje heeft. Met af en toe een jointje (red. niet in De Steenhouwer) houdt hij het voldoende onder controle. X leeft van de 65€ die hij wekelijks van het OCMW krijgt.
Vanuit de zaal heb je een overzicht op de keuken. Hier worden dagelijks gemiddeld 80 maaltijden bereid. Dat zijn er 400 per week, 28.000 per jaar. Kamiano neemt deze maaltijden niet over. Philip Heylen (CD&V) (4), Liesbeth Homans (N-VA) en Nico Volckeryck (Unizo) (5) poetsen hun blazoen op door op kerstavond vóór het oog van de camera’s het kerstdiner van Kamiano op te dienen (1). Een vrijwilliger: “Wij hebben bij De Steenhouwer, teveel aan de mensen gedacht en te weinig aan onze marketing.”
Pierre Cleemput hakt chocolade voor de saus van de wildschotel. Voor het kerstfeest kunnen 2 maal 60 personen in alle privacy, zonder pers en BV’s, komen eten.
Vrijwilligster Ida Guetens is soep aan het koken, er moet nog wat water bij. Alle dagen is er een andere ploeg van 2-3 vrijwilligers die koken.
De voedselbank heeft rösti aardappelen geleverd. Annemie probeert een kleine portie en proeft, om de bereiding te testen. Het is lekker, “de grote bak” kan beginnen.
Marie-Josee en Kristin voelen zich als gepensioneerde niet afgeschreven en verzetten hier nuttig werk. Ze hebben geen zin om thuis in de zetel te zitten. Ze moeten op zoek naar ander vrijwilligerswerk.
Blijven lachen terwijl je ajuin snijdt als metafoor voor de sfeer bij de vrijwilligers.
Luc De Backer en Jef Maes mixen de soep, alle eten wordt door de vrijwilligers bereid. Bij Kamiano koken ze niet zelf. Het eten, dat ze tweemaal per week geven, wordt bereid gebracht. Hiervoor zijn geen vrijwilligers nodig.
Lesley is scheepshersteller. Hij is dakloos geworden nadat zijn appartement is afgebrand. Na een job van enkele weken in Calais blijken zijn papieren niet meer in orde en bestaat hij niet meer voor de overheid. Hij zet zich al vijf jaar dagelijks in als vrijwilliger en zegt: “Ik heb hier veel mensen geholpen,maar het lukt niet mezelf (hieruit) te helpen.” Hij is één keer bij Kamiano gaan eten maar dat is hem niet goed bevallen, het eten werd toen verzorgd door zieltjesknijpers.
Mede oprichter Jef Maes(74) vertelt in de zaal over het ontstaan van De Steenhouwer.
Ontstaansgeschiedenis
Jef Maes: “Een begindatum is moeilijk te geven. In 1985 is vzw Home info opgericht en vanaf 1997 is er alle dagen gekookt. De werking is ouder en organisch gegroeid uit de ouderenwerking die Flor, die ik al uit mijn jeugd kende, organiseerde. (red. Flor is de vroegere onderpastoor van Sint-Andries) Die werking beperkte zich toen tot een jaarlijks kerstfeest en enkele activiteiten voor de ouderen van de buurt, zoals wandelen met de zieken. We deelden ook voedselpakketten uit, maar dat was niet altijd even doeltreffend. Sommige ouderen kregen bijvoorbeeld de conserven niet open. Zo ben ik begonnen soep te koken en wat later met het bereiden van middagmalen. Op een mum van tijd kookten vrijwilligers-ploegen van maandag tot en met zaterdag.”
“We hadden één sociaal assistente die we zelf betaalden. Flor is toen spijtig genoeg gestorven en het werd steeds moeilijker om de organisatie gezond te houden.”
“De Terp is toen mee op de kar gesprongen en heeft de werking verder uitgebouwd. Het publiek veranderde van alleen oude Antwerpenaren, naar de heterogene groep van vandaag.”
“Ik heb hier schoon jaren gehad maar voor mij is het een hoofdstuk dat afsluit. ”
Na klachten van de buurt over roken op straat is er een rookkamer ingericht.
Dagelijks komen er een tiental bezoekers douchen.
Bij het sprokkelen van de foto’s heb ik ernaar gestreefd, iedereen respectvol te fotograferen. Daarom heb ik zelfs niet eens geprobeerd deze foto te nemen met iemand onder de douche. Aan iedereen die prominent op mijn foto’s staat is vooraf of achteraf toestemming gevraagd.
Op vrijdag kan je in het ‘Winkeltje’ voor 3-4€ een jas kopen. Een lange broek of trui kost 1.5€, schoenen 2-3€ … Op 3 Januari bij het begin van de solden gaven veel winkels al direct kortingen tot 70%. In ’t Winkeltje zijn er geen solden, wel kortingen wegens stopzetting.
De Steenhouwer houdt een stille optocht
Op initiatief van de bezoekers en met volle steun van de vrijwilligers en het personeel organiseren wij op vrijdag 24/01/2014 een optocht om afscheid te nemen van De Steenhouwer en ons ongenoegen te uiten met de gang van zaken. Wij roepen iedereen op met ons mee te stappen en samen stil te staan bij het verlies van een geweldige werking.
Aan de innerlijke mens zal ook worden gedacht op de Groenplaats.
Ik hoef jullie niet te vertellen dat wij het erg zouden appreciëren moesten jullie massaal aanwezig kunnen zijn!!
Groeten,
Patrick Hennau
Teamverantwoordelijke
Voorlopig programma
- Vrijdag 24/01/2014 tussen 8u30 en 10u wordt er gratis ontbijt voorzien voor de deelnemers in De Steenhouwer.
- Vanaf 10u gaan we naar de vetrekplaats : basketbalplein aan Sint Jansvliet.
- Omstreeks 10u15 : via de Hoogstraat gaan we richting Stadhuis waar we halthouden aan de zijkant (aan de “buildrager”). Er is gevraagd een delegatie van De Steenhouwer te ontvangen op het kabinet.
- Via de Oude Korenmarkt gaan we naar de Groenplaats.
- Groenplaats :
toespraken, getuigenissen van bezoekers
muziek
gratis soep en hotdogs
voedselpaketten - Omstreeks 12u30-13u sluiten we af. Iedereen die wil kan nog mee afzakken naar De Steenhouwer voor koffie of iets fris . We zijn dan nog geopend tot 15u.
Men zegge het voort
Als je het artikel goed vindt, stuur het naar je vrienden, tweet of zet het op facebook.
Bronnen:
(1) Christenen en Moslims bereiden kerstmaal voor minder bedeelden GVA
(1b) Kerstmaal voor daklozen ATV
(2) De Steenhouwer niet langer gesubsidieerd CAW De Terp
(3) Kamiano neemt inloopcentrum over. Nieuwsblad
(3b) Wies Andersen kwaad en droef over het verdwijnen van De Steenhouwer GVA
(3c) Kamiano neemt werking De Steenhouwer over
(5) Liesbeth Homans (N-VA) en Nico Volckeryck (Unizo) in GVA
Fotogordon's Weblog 
Luc, “De Steenhouwer” was een monument. Het “Daklozen Aktie Komitee” (DAK) dat ik twintig jaar geleden tijdens een kraakactie van een leegstaande sociale woningblok in de Pachtstraat (St.Andries) oprichtte was er nauw mee verbonden via ons inloophuis in de nabij gelegen Steenbergstraat.
Ik leerde zeer veel van mijn vriend Flor Fischer, een linkse priester die zowel aan de basis lag van “Elcker-Ik” als van “De Steenhouwer” en meer. Als christen woonde hij letterlijk met zijn zwarte poes tussen de armen. Als atheïst vond ik bij hem inspiratie en woonde 7 jaar boven het inloophuis van het DAK. Bij zijn begrafenis zong ik mee in de kerk.
Voor de medewerkers van “De Steenhouwer” en vooral voor de vrijwilligers is het liquideren van deze voorziening een slag in het gezicht, gegeven door het “beleid” van burgemeester De Wever (N-VA). Voor de honderden, door de jaren heen duizenden die in “De Steenhouwer” hulp en warmte vonden moet het duidelijk zijn dat de huidige politieke meerderheid hen als “uitschot” bij het grof vuil zet.
Ik neem woedend deel aan de protestactie op 24 januari.
Flor Fischer : http://nl.wikipedia.org/wiki/Flor_Fischer
Een woord: vreselijk!
Krek, dit is erg droef, vooral voor het levensonderhoud en het sociale netwerk van de betrokkenen dat alweer een ferme deuk krijgt.
Ik hoop tegelijk dat iemand uit Antwerpen (die er een betere kijk op heeft dan ikzelf) de opeenvolgende ‘scores’ van sociale afbouwpolitiek bijhoudt in een lijstje; zodoende kunnen we net voor de verkiezingen het voorlopige palmares van het huidige stadsbestuur aan de pers voorschotelen!
Welnu, ik probeer aanwezig te zijn de 24ste en mobiliseer nog een ex-stadcompaan!
ERIC, Kapellen
Knappe reportage. Tussen 1997 en 2000 was ik die ene sociaal assistent waarnaar Jef Maes verwijst. Daar leerde ik de kracht van vrijwilligerswerk en het werken van onderuit. Tot de 24ste.
een prachtige serie foto’s, geeft een goed beeld van wat jullie doen en hoe belangrijk het is. keep up the good work en succes!
Ik heb verschillende jaren in de keuken gewerkt,tot ik het nieuws hoorde van sluiten,weet me geen raad goesting door ziekte is over om nog te koken ben er ziek van martin
wat gaat men doen meer diefstal????????????????????????
Ik werd even stil van het nieuws op deze blog. Mijn leerlingen uit het 6e Humane hebben in de Steenhouwer een dag meegedraaid. Ze waren diep onder de indruk; over de hartelijkheid van de vrijwilligers, over de dankbaarheid van de bezoekers, over de vragen die “mijn stagiaires” van een dag van iedereen kregen.
Een leerling ging Sociaal Werk in Geel studeren en werkt nu aan haar Masters-titel; een ander Sociologie aan de VUB en doet een MaNaMa, een langdurig verblijf in India om onderzoek te doen.
Ik denk dat hun sociale stage in de Steenhouwer hen iets heeft meegegeven. Ook deze pedagogische functie zal niet langer vervuld kunnen worden.
Deze 17-jarige leerlingen realiseerden zich toen heel goed dat een maatschappij zonder warmte voor de allerzwaksten onder ons niet datgene is wat zij willen.
’t is ook triestig, ik ben zelf vrijwiliger in een inloopcentrum in Turnhout (zelfde publiek) dus ik ken de noden! blijven op straat komen, zeker!!
voorts heel goede reportage van “flaske”
Pingback: Welke oplossing voor de sluiting van De Steenhouwer? | Greet van Gool
Het nieuws van de sluiting van het inloophuis De Steenhouwer, heb ik
als vrijwilliger met ongeloof enkele weken geleden via de krant
vernomen. Ik las dat er klachten waren van de omwonenden en de
winkeliersvereniging. De Steenhouwer moest weg. Mijn gedachten gingen
naar de bezoekers en de vrijwilligers.
De Steenhouwer werd lange tijd geleden opgericht in de
Steenhouwersvest. Toen een onbeduidende, grijze straat waar men enkel
kwam wanneer het nodig was . Niets bijzonder, periferie van de grote
markt en winkelstraten. Een mooi initiatief van Priester Flor Fisher
voor de thuis- en daklozen van Antwerpen. Vandaag enkele decennia later,
is de Steenhouwersvest ingepalmd door de commercie. Leuke boetiekjes en
trendy restaurantjes, waar mensen die winkelen thuis zijn, niet de dak-
en thuislozen. Zij verstoren de gang van zaken. Ze passen niet in het
plaatje van aangename winkelstraat, want geen duit op zak en in hun
tweedehands kleren niet trendy genoeg .
Als vrijwilliger in Kamiano begrijp ik hoe het in de Steenhouwer moet
aanvoelen. De band die je opbouwt met de bezoekers is sterk. Niet dat
ikzelf daarnaar zoek, maar het appel dat zij op je doen maakt de band.
Voor de vrijwilligers van De Steenhouwer moet de sluiting zeer hard
aankomen. Dat verdriet lees ik in de blog.
Maar ik lees ook over woede, omwille van de sluiting. De onduidelijke
toekomst van de vrijwilligers die jarenlang het beste van zichzelf
gaven. Laat ons niet flauw doen. Er moet dringend een consistent en
geïntegreerd beleid komen. De armen worden opgejaagd als wild, passen
niet in het beeld dat door reclame wordt voorgespiegeld, iedereen moet
mooi, succesvol en gelukkig zijn . Door dit gecreëerde beeld is een arme
niet welkom in de winkelstraat, wegens storend. Neen ze horen wel in
de stad, ze maken deel uit van het sociaal weefsel en we dragen er
allen de verantwoordelijkheid voor.
Onze verkozenen hebben laat, zo niet te laat gereageerd op de klacht
van de bewoners van de Steenhouwersvest en zijn noodgedwongen bij
Kamiano komen aankloppen. Met al het politiek gehakketak als gevolg.
Gelukkig voor de bezoekers van De Steenhouwer die het het moeilijkst
hebben, hoeven ze niet naar afgelegen buurten, ver buiten het levendige
centrum. Een straat verder kunnen ze nu even op adem komen, een
gesprek hebben en een vriendschappelijk woord horen, een oplossing
vinden voor hun poblemen. Velen kennen we reeds in Kamiano-restaurant.
Wees er maar van overtuigd dat Kamiano, samen met andere
welzijnsorganisaties, zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid
tegenover hen zal opnemen.
En hopelijk is dit droeve einde van de Steenhouwer een wake-up call
voor iedereen, overheid, organisaties en burgers, om de armste
medeburgers niet in de kou te laten staan.
Olyslager Marc.