Is Hoe Durven Ze? Het gat in de markt?

Bestseller ‘Hoe Durven Ze?’ zet allerlei gegevens die voor iedereen beschikbaar en controleerbaar zijn bij elkaar. Eindelijk heeft links een verzameling argumenten waarmee ze eenvoudig kunnen uitleggen waarom ze een andere wereld willen.

Peter Mertens signeert zijn boek

Flash: Waarom is volgens jou dit boek een bestseller geworden?

Mertens: Ik denk dat ongelooflijk veel mensen goesting hebben om beter te begrijpen van wat er in de wereld gebeurt. Of het nu gaat over de regering die plotsklaps 11 miljard moet besparen, dan nog eens twee miljard en dan wellicht weer eens een miljard. De pensioenen die blijkbaar ineens in heel Europa moeten afgebouwd worden. Mensen die langer moeten werken. De index die onder vuur ligt. Griekenland waar we door de besparingsmaatregelen de middenklasse op nauwelijks 2 jaar hebben zien verdwijnen. Mensen zijn echt op zoek naar wat er aan het gebeuren is. Ik denk dat de coherente uitleg en analyse een eerste troef van het boek is. De heldere en begrijpbare taal waarin het boek geschreven is, is een tweede troef. Ik krijg echt honderden en honderden mails, veel te veel op dit moment, van mensen die mij voor het boek bedanken. Ze zeggen dan, dat het jaren geleden is dat ze nog een politiek boek hebben gelezen en dat ze nu eindelijk begrijpen wat er aan het gebeuren is.

Het eerste boek van de Franstalige uitgave, vers van de pers, in de handen van Solidair-redactrice Laura Leon Fanjul (foto Solidair)

Flash: Waarom een Franstalige versie van je boek?

Mertens: De PVDA is een federale partij in een federaal land. Dat betekent bijvoorbeeld dat we zowel afdelingen als verkozenen hebben in La Louvière, Herstal en Seraing, als in Genk, Lommel en Antwerpen. Die verkozenen werken samen. De federale regering neemt drastische besparingsmaatregelen die de loontrekkenden, uitkeringsgerechtigden en zelfstandigen in heel het land aangaan. Het is maar logisch dat het verzet daartegen ook federaal wordt georganiseerd. Onze structuur is dus federaal, en onze ideologie is internationalistisch.

Peter Mertens speecht op de nieuwjaarsreceptie van PVDA

Flash: In 1987 schets Jan De Wilde de communisten als wereldvreemd en naïef en ik citeer (1);
Als ze zich willen vermommen
“Trekken z’ hun bivakmutsen uit
En gaan ze weg zonder hun bommen
Snelkookpannen vol buskruit”
Ondertussen bestaat de KP Vlaanderen niet meer en is Amada in PVDA omgetoverd tot een dynamische partij. Wat is er veranderd?

Mertens: In 2008 hebben wij een hernieuwingscongres gehad, daar ben ik toen verkozen tot voorzitter. Er is toen een heel debat gevoerd waar we het dogmatische achter ons hebben gelaten. Wij gaan geen blauwdrukken van het socialisme meer nastreven. Wij zijn nog steeds voor het socialisme, wij zijn marxisten 2.0. Dat betekent dat we creatieve, hedendaagse marxisten zijn die nog steeds streven naar een rechtvaardige socialistische samenleving, maar dan zonder dogma’s, opgeheven vingertjes en zonder grote gelijk.

We hebben nu 5000 leden, dat is iets meer dan groen. 4000 van die 5000 zijn nieuwe leden en dat zijn degenen die de dynamiek in onze partij brengen. We zijn ver weg van alle clichés over wereldvreemde lotsverbeteraars. We zijn een partij van gewone werkende mensen.

Flash: Het programma van de PVDA is eigenlijk wat elke sociaal democratische partij zou moeten verdedigen.

Mertens: Alle sociaal democratische partijen in Europa zijn heel erg naar het centrum opgeschoven. In Griekenland heeft Papandreou drie besparingsrondes opgelegd. Socrates in Portugal heeft twee zware besparingsrondes opgelegd. De linker flank ligt nu open en ons programma blijft radicaal democratisch. (milionairstaks, vermindering van BTW op brandstof en energie, publieke banksector) We streven naar een andere maatschappij dan het kapitalisme. We willen een nieuw soort socialisme 2.0 dat wel de twee bronnen van rijkdom respecteert, met name arbeidskrachten en milieu.

Peter Mertens In debat met Erik de Bruyn (ROOD!) en Freya Piryns (GROEN) over ‘Welke toekomst voor de linker zijde‘

Flash: Al jaren droomt klein links ervan de krachten te bundelen, maar steeds blijkt het water te diep. Waarom lukt het volgens jou niet?

Mertens: Als je ziet dat wij op 4 jaar een 4000 nieuwe leden hebben dan zie je dat er binnen de PVDA een bundeling van linkse krachten bezig is. Daar is ook ongelooflijk veel debat over binnen de partij van mensen die van binnen de sp.a of KP komen, ook van jongeren. Je hebt verschillende soorten die lid geworden zijn. Er is zeker wel een groepering van de linkse krachten bezig (binnen de PVDA) in die zin zijn we weg uit de hoek van klein links. We zijn nu net iets groter dan GROEN geworden en we zijn een levensvatbare partij.

We hebben geprobeerd met Erik De Bruyn (ROOD!) voor de verkiezingen samen te gaan. Erik De Bruyn is in Antwerpen met een zestal mensen uit de sp.a gestapt. Ze waren op hun stichtingscongres met een 85. We hebben getracht een kartel te vormen. Via de pers hebben we vernomen dat Erik De Bruyn ook met GROEN aan het onderhandelen is, wat uiteraard zijn goed recht is. Toen hebben we gezegd, ieder zijn vreugde en ieder zijn eigen koers. Wij willen in Antwerpen een sociale oppositie partij worden. Twee of drie gemeenteraadszetels zitten er zeker in. Terwijl GROEN, een heel valabele partij, duidelijk heeft aangegeven dat ze mee in de meerderheid willen gaan zetelen.

vlag van de PVDA en heel veel rook op BRC vakbonds actie.

Flash: Deze foto is een schoolvoorbeeld van hoe je kan liegen met een foto. In werkelijkheid was dit een zeer rustige actie, met koffiekoeken en een vrachtwagenband die in brand staat.
Hebben jullie veel last van verkeerde berichtgeving?

Mertens: Er zijn meer dan 10.000 exemplaren van het boek verkocht en de afgelopen twee maanden is het boek bijna in alle media, op een redelijk correcte manier, verschenen. Veel journalisten hebben me gezegd “Ik heb heel veel aan dat boek gehad.” Er zijn zelfs, en dan vooral jonge journalisten die zeggen, “Het is de eerste politieke scholing die ik krijg.” Rond het boek is een democratisch debat geweest.

We stoten op de kiesdrempel van 5%, die bijvoorbeeld in Nederland niet bestaat. Met de 3% die we in de peilingen halen, zouden we in Nederland 6 verkozen parlementariërs hebben.

We stoten ook tegen een mediadrempel. Met de voorbije verkiezingen van 2010 is PVDA in laatste instantie uit de stemtest verdwenen, terwijl zowel de VRT als de redactie van De Standaard ons in heel het proces van vragen hadden opgenomen. Op het laatste moment heeft Bart Brinckman van De Standaard eigenhandig gezegd: “De PVDA komt niet in de stemtest voor.” En dat soort ondemocratische drempel blijft bestaan. Er is een zekere zelfbevestging van het systeem. Een aantal journalisten blijven maar vragen stellen over het marxisme en het communisme omdat ze niet goed begrijpen dat er terug een partij is met een ideologie en een verhaal. Een partij die geen hap slik opportunistische verkiezingspartij is. Er is enerzijds een openheid en anderzijds een systeembevestigend mechanisme in de media.

Peter Mertens praat met enkele vakbondsmensen tijdens een actie op BRC.

Flash: Deze actie heeft er wel voor gezorgd dat enkele ontslagen vakbondsdélégués terug aangenomen zijn. Ondertussen is BRC failliet. Brengen jullie met je acties het werk van de arbeiders niet in gevaar?

Mertens: BRC is een voorbeeld van een vrij agressieve internationale petroleum groep. Ze willen de fabriek zonder blikken of blozen sluiten omdat ze elders nog meer winst kunnen maken. Dat mensen daartegen actie willen voeren is zeer normaal, want voor hen gaat het over hun boterham. Ik ken een koppel waar ‘hij’ werkt op BRC en ‘zij’ op Crown Cork. Dat waren tweeverdieners , ze kochten een huis en op nauwelijks 2 maand tijd zijn hij en zij hun werk kwijt. Wat voor andere remedies hebben die mensen dan trachten te vechten voor elke werkplaats. Dat is wat de werknemers- en de arbeidersbeweging proberen te doen. Crown Cork was een winstgevend bedrijf. Ik steun volledig dat men winstgevende bedrijven en multinationals, zou moeten verbieden mensen te ontslaan. Men vergeet wel eens dat alles wat de arbeiders- en werknemersbeweging in ons land hebben bereikt, alles wat ze hebben opgebouwd, of dat nu gaat over betaald verlof, 13de maand, over het verbod op kinderarbeid, over stemrecht voor mannen en later ook voor vrouwen, is bereikt door sociale strijd. Dus als de werknemers- en arbeidersbeweging koest wordt gehouden zoals een aantal mensen van VOKA graag zouden hebben, als die aan een leiband worden gelegd, zoals ook Tatcher en Reagan hebben gedaan, dan ligt het actie terrein vrij voor mensen van VOKA en VBO om altijd maar verder te gaan. Zoals Bertolt Brecht ooit heeft gezegd: “Degene die strijdt kan verliezen, degene die niet strijdt heeft al verloren.”
Alle sociale tegenstellingen zijn op dit moment in Europa en in de kapitalistische wereld aan het verscherpen. We zeggen dat al langer en het is niet alleen het discours van VOKA dat al jaren zeer agressief is. We zien dat ook bij een aantal Duitse ondernemingen in de Duitse automobielindustrie. (red conflict bij Meister). Wanneer de mensen in een onderaanneming in actie gaan, dan worden alle regels van het sociaal overleg en arbeidsverhoudingen gewoon met de voeten of beter gezegd met de laars getreden en dan stuurt men een gemaskeerde knokploeg van een aantal hormonen bommen naar die fabriek en mishandelt men arbeiders. Normaal gezien zou de minister van werk en de hele regering een heel groot signaal naar de Duitse regering moeten sturen om te zeggen dat dit ongezien is in de sociale geschiedenis bij ons. Zo’n praktijken dateren van de jaren 30. Wij zijn de enige partij die gisteravond onmiddellijk ter plaatse is geweest. Wij hebben een persmededeling verstuurd en we eisen van de regering dat ze verantwoording van de Duitse regering eist.
Dit is een overtreding op de wet van de privé milities. Dat is het klimaat waar we naartoe zijn gegaan. In Griekenland en Portugal gebeurt dit ook. Er wordt heel veel gesproken over die massa manifestaties, maar in Griekenland en in Portugal zijn er ook heel veel aanvallen van patronale knokploegen op stakingspiketten.  In Griekenland zijn ook heel veel politie provocaties om de manifestanten in een slecht daglicht te zetten. Dat is de wereld waar we naartoe gaan en dat is jammer.

Peter Mertens op de Dageraadplaats

Flash: Met de Arabische lente begonnen velen te dromen van een eigen revolutie. Droomt Mertens daar ook van?

Mertens: Pablo Neruda heeft iets prachtigs gezegd: “Zij kunnen alle bloemen afknippen maar ze zullen nooit kunnen verhinderen dat de lente opnieuw komt.” Dat is voor heel Europa belangrijk want in landen als Griekenland en Portugal is men echt alle bloemen aan het afknippen. Men bespaart op alle fronten. Er bestaan geen grenzen meer als je een minimumloon van 150€ oplegt en gepensioneerden moeten terugvallen op een pensioen van 300€, allemaal om de bankencrisis te betalen. Men knipt alle bloemen af. Gelukkig zien we in Griekenland ook, dat er een bevolking is die hand in hand loopt, student, arbeider, boer, bediende, een heel groot breed front dat zich niet tegen elkaar laat opzetten. Een nieuwe lente is bezig. Miserie dat is één zaak maar als links, moeten wij ons concentreren op de ontspringende kracht die een nieuw soort democratische samenleving wil. Heel die beweging is begonnen in Tunesië. Ik was daar precies een jaar geleden, die zuurstof, dat politiek debat, die ontluiking geeft inderdaad een heel goed gevoel. Tegelijkertijd is dat ook heel hard, ge moet dat niet romantiseren. Het is een harde situatie, mensen hebben niets meer te verliezen en komen hand in hand op straat. Uit die democratische beweging kan iets heel moois ontstaan ook al is dat een lange knoktocht. De democratie in Griekenland kan nu terug uitgevonden worden. Tegenover de dictatuur van de troica, die haar wetten in Griekenland oplegt, heb je nu een heel grote brede democratische beweging. De herbronning van de democratie vanuit die beweging is volgens mij ongelooflijk belangrijk. Dat is de nieuwe lente en Europa heeft er zeker evenveel nood aan als de Arabische wereld.

Terzake 21/2/2012 bureau van burgemeester Juan Sanchez Cordillo van Marinaleda (2)

Flash: In Marinaleda vinden ze om de 4 jaar gaan stemmen onvoldoende en gaan ze voor ‘rechtstreekse democratie’. Je zou het dorp een communistische enclave in Spanje kunnen noemen. Op welke manier wil en kan PVDA op gemeentelijk vlak het verschil maken?

Mertens: Met de 16 gemeenteraad en districtsleden doen we al meer dan 6 jaar twee zaken.
Eén, continu de mensen bij de politiek betrekken. Dat is ongelooflijk belangrijk. Wij hebben een adagium dat luidt, ‘Straat-Raad-Straat’. Wij vertrekken van wat er leeft, we proberen dat op de gemeenteraad te brengen en geven dan feedback. Onze ultieme toetssteen is wat de bevolking ervan vindt. Rond de sluiting van de wijkbibliotheken hebben we heel grote acties gedaan en voorlopig zijn ze nog niet gesloten. Idem voor de ijspiste in Deurne die ook gesloten moest worden. We voeren dan acties met de bewoners om die open te houden.
Omwille van een goor financieel spelletje moesten plotsklaps alle bushokjes vervangen worden, omdat de reclame firma veranderde van JC Decaux naar Clear Channel, een waanzinnige kost, midden in de winter. De mensen konden hun bus of hun tram niet meer pakken. Vooral gepensioneerden of mensen met een kinderwagen hadden er problemen mee. Daar voeren wij dan actie rond. We proberen continu de mensen te mobiliseren, ook rond ogenschijnlijke kleine problemen. Er zijn geen kleine problemen. De sluiting van een lokaal postkantoor kan voor een aantal mensen een heel groot probleem zijn, om pensioenen af te halen bijvoorbeeld. Wij babbelen niet alleen in de gemeenteraad wij zetten de gemeenteraad, door onze acties, ook onder druk om zaken te veranderen. Dat is een heel belangrijke peiler van ons doen en waardoor we ook dingen realiseren. Twee journalisten hebben geschreven: “de PVDA met haar 2 districsraadsleden in Hoboken weegt zwaarder op die districtsraad dan de 11 VB vertegenwoordigers.” en dat is ook zo.
Als in 2011 de helft van de gemeenten in ons land in het rood hebben afgesloten, dan heeft dat heel veel met die Dexia beleggingen te maken. Wij waren de enige gemeenteraadsleden die met de kapitaalverhoging op alle plaatsen tegen de volledige gemeenteraad hebben gezegd, “stap niet in dat verhaal van beleggen met gemeentelijk geld in Dexia, het klopt niet dat ze u een rendement van 13% beloven.” Als de gemeenten nu schulden hebben waardoor keiveel personeel moet afvloeien en bibliotheken of de ijspiste moeten sluiten dan is er een rechtstreeks verband. Wij voeren niet alleen actie, wij hebben ook een coherente analyse. Gemeenten moeten terug op een andere manier gefinancierd worden.

Flash: Je hebt momenteel die internet enquete lopen waar je 4500 meningen wil verzamelen.

Mertens: Dat is een voorbeeld van het betrekken van de mensen. In Antwerpen willen wij 4500 mensen bevragen, we hebben er al een kleine 4000, via internet maar ook op straat en in de wijk. Mensen van de PVDA doen hun straat van deur tot deur om de mensen te betrekken. Wat moet er volgens hen veranderen in de stad? Dat is voor ons belangrijk, dat is voor ons democratie. Democratie is niet alleen dat je op 14 oktober uw bolletje kleurt. Democratie start bij het bepalen van uw prioriteiten in je stad.
Tweede punt waarop wij het verschil maken is dat we ook een coherente analyse hebben, die alles aan elkaar bindt.

Er worden stoelen bijgezet. Zaal Familia in Sint Niklaas zit vol.

Flash: De ‘eigen kerk’ zit goed vol. Slaat ‘Hoe Durven Ze?’ ook aan bij de centrum en rechtse kiezer?

Mertens: In Sint- Niklaas waren 200 aanwezigen. Dat is een van de grootste politieke activiteiten hier, van de laatste vijf jaar, van eender welke partij ook. Dat erkent iedereen. De voorzitter van GROEN Sint- Niklaas was aanwezig, Wouter Van Bellingen was aanwezig er waren mensen van sp.a Sint- Niklaas en iedereen zei hetzelfde: “Niemand krijgt op dit moment zoveel mensen bij elkaar.” Dus dat is niet alleen maar de eigen kerk. Er zijn daar een 40-tal PVDA militanten maar ook 160 anderen die komen luisteren naar wat wij te vertellen hebben. Dat is zeer belangrijk en daar zijn ook mensen bij die voor de NVA hebben gestemd.

Koen Filet in gesprek met Peter Mertens in de Groene Waterman bij een boekvoorstelling

Mertens: In de Groene Waterman bijvoorbeeld waren er vier NVA leden die mijn boek hebben gelezen en nadien zeggen: “Ik twijfel heel serieus, want jullie discours staat me heel goed aan en wij gaan absoluut niet akkoord met de VOKA oriëntatie van de NVA. Eigenlijk zouden wij een sociale NVA willen hebben.”

Debat in zaal Famila

Flash: Bruno Verlaeckt van het ABVV zegt dat ze een aantal exemplaren van ‘Hoe durven ze?’ hebben uitgedeeld aan hun militanten. Veel ABVV leden voelen zich verraden door de socialisten. Toch blijven ze trouw aan de sp.a. Is dat niet frustrerend?

Mertens: Ik krijg hier net een mail van een vakbonds secretaris die tot een maand geleden bij de sp.a zat. Hij mailt naar de militanten van zijn afdeling: “Hoe durven ze? Een vraag waarop je het antwoord kan vinden in het boek van Peter Mertens is een aanrader en een must voor al wie zoekt.” Zo heb ik zeker al 50 mails gekregen van syndicalisten van het ABVV en het ACV. Die zeggen, “het is genoeg geweest met de sp.a en CD&V.” Sinds het boek is uitgekomen zijn er 455 nieuwe leden bij de PVDA, waarvan de meerderheid uit de sp.a en CD&V komt. Ze komen op basis van, één het boek en twee de acties. De staking van 30 januari waar ze van Bruno Tobback (sp.a) hoorden dat de staking een slecht afgestelde atoombom was, zette bij heel veel mensen kwaad bloed. Met het generatiepakt in 2005 zijn er een 1000-tal sp.a leden naar ons gekomen. Ik zie toch vooral mensen die zeggen, “het is genoeg geweest.” Op de actiedag zelf van 30 januari zijn er een 100-tal syndicalisten waarvan een heel pak hoofddélégués van bedrijven aan het piket lid zijn geworden van de PVDA. Voor ons is dat vrij nieuw. Ik denk dat er binnen het ABVV en het ACV een discussie is, over het zogenaamde politiek relais binnen de regering met sp.a en CD&V. Er is een stroom van vakbondsleden die de traditionele familie de rug toekeert en naar ons komt.

De zaal luistert aandachtig.

Flash: Is politiek niet te gecompliceerd voor de mensen?

Mertens: Een van de essentiële zaken van de democratisering is net dat je een helder, begrijpbaar, toegankelijk verhaal brengt. Dat is precies wat we met de vernieuwde PVDA ook doen. Dat kan gaan over de hoge energieprijzen waar meer dan de helft van de bevolking heel veel last mee heeft. Wij hebben een campagne opgestart voor betaalbare energieprijzen door een BTW verlaging. Wij bereiken daar 200.000 mensen mee, die niet alleen hun handtekening zetten onder onze petitie maar ook de internet nieuwsbrief ontvangen. Wij organiseren, al is het via internet, een 200.000 mensen rond deze kwestie. Sommige politici noemen dat te eenvoudig maar voor iemand die 1400 of 1500€ per maand verdient is een Electrabel factuur van 150-160€ een heel belangrijke zaak.

Jan Cap legendarisch ACV hoofddélégué van de Boel werf laat zijn exemplaar signeren

Flash: Wat denk je als Jan Cap, een monument van de sociale strijd van de Boel werf, je vraagt om je boek te signeren?

Mertens: Het moment dat Jan Cap mij vraagt het boek te signeren, is voor mij een beetje de omgekeerde wereld. Want ik heb heel veel geleerd van Jan Cap. Ik was ne jonge snotter toen hoofddélégués Jan Cap en José De Staelen, de Boelwerf bezetten tegen de sluiting. Ze legden in ongelooflijk klare taal, begrijpbaar voor de 1000-den scheepsbouwers, uit hoe het systeem in elkaar zat. Ik heb ongelooflijk veel respect voor Jan Cap en dan komt die man naar mij om mijn boek te signeren. Voor mij was dat een heel maf moment.
José De Staelen en heel die generatie brachten door te zingen, het optimisme terug in de strijd. Dat kan terug heel actueel zijn. Strijdbare vakbonden, vakbonden aan de kant van werkende mensen, die zeggen “het is niet onze crisis wij gaan ze niet betalen.”
Het in gemeenschappelijk vakbondsfront opkomen, was de sterkte van de Boel werf. Ze lieten zich niet tegen elkaar uiteen biljarten. Ook de open micro en de democratie in zo’n vergaderingen, waren sterke punten. Er is een fantastisch film ‘Zolang de scheepsbouwers zingen‘ (4) van Jan Vromman op DVD uitgebracht. Daar zie je ook hoe die democratie in de vakbond wordt ontplooid. Al dat soort punten naar een strijdbare vakbond op het moment dat heel de rechterzijde de vakboden wil aanvallen is super actueel.
(1) Jan De Wilde – Communisten Lyrics @ LyricsTime.com
(2) Terzake Marinaleda
(3) Debat Terzake over Marinaleda
(4) Zolang er scheepsbouwers zingen